تنگ شدن مردمک چشم چیست؟
در وضعیتهای نرمال مــردمک چشم برای ایجاد امکان ورود نور به میزان مناسب تغییر اندازه میدهد. در تاریکی مردمکها فراختر یا متسع می شوند تا نور بیشتری وارد چشم شود؛ در فضای روشن مردمکها تنگتر یا منقبض میشوند تا از ورود میزان بیش از حد نور به درون چشم پیشگیری کنند.
در هر حال، برخی وضعیتهای پزشکی و مصرف برخی مواد مخدر میتوانند باعث شوند تا مردمکها به اندازۀ مشخصی کوچک شوند.
اصطلاح پزشکی مورد استفاده برای این اندازۀ خاص مردمک چشم میوزیس است که از لغت باستانی یونانی "میواین" به معنی "بستن چشم ها" گرفته شده است.
علل
چند وضعیت پزشکی و مواد مخدر میتوانند سبب تنگ شدن مردمک چشم‌ها شوند که موارد زیر را شامل میشوند:
1. داروهای مخدر یا نارکوتیکهای تجویزی
برخی داروها دارای اپیوئیدها (مخدرها) یا نارکوتیکها درون خود هستند. مخدرها شامل مرفین، داروهایی هستند که به شکل شایع در مهار و تخفیف درد استفاده میشوند. اپیوئیدها میتواند بر فرد تأثیرات روانشناختی داشته باشند و به شدت اعتیادآور هستند.
مردم اغلب اوقات مخدرهای نسخهای را در شکل قرص برای درمان دردهای شدید پس از عمل جراحی مثل اعمال جراحی دندان یا دردهای درازمدت مثل دردهای مرتبط به سرطان دریافت میکنند.
مخدرهای نسخهای که میتوانند باعث ایجاد تنگی مردمک چشم شوند شامل موارد زیرند:
متادون اغلب برای کمک به افراد دچار وابستگی به مواد مخدر در دورۀ بهبود از اعتیاد و با علایم ترک قابل مدیریت استعمال میشود.
در کنار تنگی مردمک چشم علایم اوردوز مخدرها شامل موارد زیر است:
درمان
در صورت عدم درمان، اوردوز مخدرها میتواند کشنده باشد بنابراین هر گونه ظن به اوردوز مخدرها نیاز به ارجاع فرد به اورژانس پزشکی دارد.
به فرد دچار اوردوز، نالوکسان داده میشود که باعث بلوک شدن اثرات مخدرها میگردد. در صورت وابستگی بیمار به مواد مخدر احتمال ارجاع وی به برنامۀ ترک اعتیاد و ریکاوری وجود دارد.
2. داروهای فشار خون بالا
برخی از داروهای تجویز شده برای درمان فشار خون بالا (هیپرتانسیون) نیز میتوانند سبب ایجاد تنگی در مردمک چشم شوند. این داروها عبارتند از:
درمان
هر کسی که بر این گمان است که تنگی مردمک چشم وی ناشی از مصرف داروهای هیپرتانسیون است باید با پزشک مشورت کند. دکتر میتواند نوع داروی مصرفی فرد را تغییر داده و داروی متفاوتی برای وی تجویز نماید.
3. هروئین
تنگ شدن مردمک چشم یکی از نشانههای مصرف هروئین است. هروئین یکی از مخدرهای تفننی بسیار اعتیادآور است.
هروئین باعث کند شدن بدن شده و ضد دردی قوی است، و فرد را بسیار خوابآلود و ریلکس میکند.
دیگر علایم مصرف هروئین و اعتیاد به آن شامل موارد زیر است:
مردم مصرف کنندۀ هروئین در خطر ابتلا به عـفونتهای خون از طریق استفاده از سرنگهای مشترک هستند. تزریق هروئین نیز میتواند به وریدها و شریان ها آسیب زده و سبب بروز غانغرایا شود.
هروئین همچنین میتواند باعث نارسایی تنفسی یا مرگ بر اثر استنشاق استفراغ شود، زیرا هروئین توانایی سرفه کردن را در فرد دچار محدودیت میکند.
درمان
فرد دچار وابستگی به هروئین باید به پزشک یا مراکز ترک اعتیاد به مواد مخدر مراجعه کند.
پزشک در مورد مصرف مواد مخدر، موقعیت خانوادگی و خانگی، و دیگر عوامل تقویت کنندۀ گرایش وی به مصرف مواد مخدر سؤال میکند. دکتر در عین حال انجام تست ادرار یا نمونۀ بزاق را در دستور کار قرار میدهد.
بسته به نیازهای شخص دچار وابستگی به هروئین طیفی از درمانهای مختلف در دسترس است که عبارتند از:
• گفتگودرمانی، درمان شناختی رفتاری (CBT)، یا دیگر روشهای مشاوره
• استفاده از داروهایی مثل متادون
• گروههای حمایتی
• سمزدایی
4. سندرم هورنر
سندرم هورنر یک اختلال نادر است که بر اثر تومور، استروک یا صدمه دیدن بدنۀ اصلی مغز (بخش مرکزی مغز) ایجاد میشود. سندرم هورنر به عصبی به نام عصب سمپاتیک لطمه میزند. علایم عبارتند از:
درمان
سندرم هورنر میتواند نشانهای از وجود یک عارضۀ تهدید کنندۀ زندگی در گردن یا قسمت بالاتنه باشد، بنابراین استفاده از مراقبت پزشکی در مورد آن اهمیت حیاتی دارد.
5. التهاب چشم (اوتیت قدامی)
اوتیت قدامی التهاب لایۀ میانی چشم شامل عنبیه است. در حالی که بسیاری از مردم دچار التهاب چشم از لحاظ دیگر سالم هستند، این بیماری میتواند با موارد زیر همراه شود:
این بیماری اغلب در جوانان یا افراد میانسال بروز میکند و ممکن است در یک چشم یا هر دو چشم ایجاد شود. علایم عبارتند از:
درمان
درمان تنگ شدن مردمک چشم بر اثر التهاب چشم شامل موارد زیر است:
6. آسیب دیدگی سر
یک مطالعه در سال 2014 به ارزیابی اهمیت این موضوع پرداخت که مردمک چشم چگونه به آسیب دیدگی محتمل سیستم عصبی مرکزی واکنش نشان میدهد.
برای مردمی که بر اثر حوادث ترافیکی یا دیگر تصادفات دچار صدمه دیدگی سر میشوند، تنگ شدن مردمک چشم میتواند نشانهای از مشکلات داخلی جدی باشد.
آسیب دیدن سر میتواند سبب ایجاد عوارض جدی و حتی تهدید کنندۀ زندگی شود، حتی اگر اثرات آسیب دیدگی بلافاصله بروز نیابند. هر فرد دچار آسیب دیدگی سر باید به فوریت تحت مراقبتهای پزشکی قرار گیرد.
7. قرار گرفتن در معرض آفتکشها
تحقیقات عنوان میکنند که مجاورت تصادفی با مواد آفتکش (ارگانوفسفاتها) در برخی موارد میتواند به تنگ شدن مردمک چشم منجر شود. فرد در این موقعیت ممکن است نشانههای زیر را نیز داشته باشد:
• بزاق بیش از حد
• قی کردن و استفراغ
• سرفه
• مشکلات تنفسی
• تعریق
• ضعف عضلانی
• تند شدن نبض
• خوابآلودگی
در سال 2016 سازمان بهداشت جهانی تخمین زد که سالانه 3 میلیون نفر توسط آفتکش ها مسموم میشوند.
درمان
هر کسی که ظن مسمومیت با آفتکش، مواد نظافت یا دیگر فرآورده های سمی در مورد وی وجود دارد باید بلافاصله تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد.
اگر فرد دچار حالت ناهشیاری است یا استفراغ میکند این موضوع مهم است که وی در حالت درازکش به پهلو قرار گیرد و سرش اندکی به سمت پایین خم شود. این وضعیت مانع از خفگی فرد بر اثر عدم خروج مواد دفعی استفراغ میشود.
درمان پزشکی برای مسمومیت شامل موارد زیر است:
• شارکوال فعال شده
• آنتیدوتها، در صورت امکان
• داروهای ضد تشنج
• داروهای آرامبخش
• استفاده از دستگاه تهویه (ونتیلاتور)
