تومور مارکرها مختلف هستند و بعضی از آنها فقط در یک نوع از سرطان دیده می شوند و بعضی دیگر در انواع مختلفی از سرطان ها یافت می شوند. البته افزایش تومور مارکرها برای تشخیص سرطان به همراه ماموگرافی ، سونوگرافی ، سی تی اسکن میتواند یک آزمون تشخیصی برای تشخیص سرطان انجام شود. برای تشخیص در آزمون می بایست بافت برداری یا بیوپسی انجام شود.
برای تشخیص زود هنگام سرطان می توان از تومور مارکرها استفاده کرد و میزان پیشرفت ، نظارت بر درمان و تشخیص برگشت سرطان استفاده کرد. این نو سنجش از تومور مارکرها در آزمایشگاه اریترون با روش ECL می باشد که یکی از روش های سنجش دقیق است.سنجش این تومور مارکرها در آزمایشگاه اریترون با روش ECL می باشد که در حال حاضر دقیق ترین روش سنجش است.
برای سنجش تومور مارکر ها از آزمایش هایی استفاده می کنند. که شامل موارد زیر است.
آنتی ژن کارسینو امبریونیک (Carcinoembryonic (CEA)) این تومور مارکر برای مشخص کردن شدت بیماری و پیش آگهی در مبتلایان سرطانی و همچنین برای کنترل کردن بیماری و درمان به ویژه سرطان های گوارش و پستان کاربرد دارد.
CEA پروتئینی می باشد که به طور طبیعی در بافت گوارشی جنین ساخته می شود. در زمان تولد سطح سرمی آن غیر قابل اندازه گیری می باشد.CEA در افراد مبتلا به نوع کارسینوما و حتی بیماری های خوش خیم مانند بیماری های کبدی ، کولیت، اولسراتیو و سیروز افزایش می باید.به همین دلیل CEA آزمایش غربالگری مناسبی برای تشخیص سرطان کولورکتال در جمعیت کل نمی باشد و استفاده آن محدود به تعیین پیش آگهی و کنترل پاسخ به درمان ضد نئوپلاستیک بیمار مبتلا به سرطان کولورکتال است.
در سرطان های مرتبط به دستگاه گوارشی ، پستان ، لوزالمعده ، معده و کبد سطح CEA افزایش می یابد. افرادی که سابقه طولانی کشیدن سیگار دارند سطح بالایی از CEA را دارند. کاهش شدید سطح CEA نسبت به قبل از عمل نشان دهنده ریشه کنی کامل تومور است.
CEA را می توان در مایعات بدن غیر از خون هم تشخیص داد و حضور آن در مایعات نشان دهنده متاستاز است و مقدار آن کمتر از 5 نانو گرم در میلی لیتر است.
CA19-9 یک آنتی ژن سطحی کربوهیدراتی است که برای شناسایی مبتلایان به سرطان لوزالمعده و کبدی –صفراوی و ارزیابی پاسخ به درمان استفاده می شود . حدود ۷۰ درصد مبتلایان به کارسینومای پانکراس و ۶۵ درصد مبتلایان به سرطان کبدی –صفراوی سطوح بالایی از این آنتی ژن را دارا می باشند.
افزایش ملایم سطح این تومورمارکر در سرطان کولورکتال، ریه و معده، بیماری های روماتوئید، سیروز، پانکراتیت،کوله سیستیت، هپاتیت، بیماری های التهابی روده و سنگ های صفراوی وجود دارد. به دلیل کمبود حساسیت و اختصاصیت CA19-9، این آزمایش برای غربالگری تومورهای لوزالمعده ای- صفراوی در جمعیت کل استفاده نمی شود.
CA19-9 برای تایید تشخیص تومورهای لوزالمعده یا کبدی –صفراوی و برای کنترل پاسخ بیماران به درمان استفاده می شود.اندازه گیری توام CA19-9 و CEA در پیگیری بیماران مبتلا به سرطان معده مفید می باشد.مقدار طبیعی آن < U/mL 37 می باشد.
این آزمایش نیازی به ناشتایی نمی باشد.
این تومورمارکر برای کنترل پاسخ بیماران به درمان سرطان متاستاتیک پستان استفاده می شود. بیماری های خوش خیم پستان و سرطان ریه، لوزالمعده، تخمدان، پروستات، سیروز، هپاتیت و کولون موجب افزایش سطح این آنتی ژن می شوند. ۸۰ درصد افراد مبتلا به سرطان متاستاتیک سطح CA15-3 بالایی دارند. استفاده از این آنتی ژن به عنوان آزمایش غربالگری در سرطان های پستان اولیه محدود می باشد.
این آنتی ژن برای بررسی پاسخ بیماران به درمان سرطان متاستاتیک پستان مفید می باشد.
در بیمارانی که علائم و سایر نتایج آزمایش های آن ها نشان دهنده ی عود بیماری است، افزایش در این تومورمارکر تشخیص عود سرطان پستان را تایید می کند.
این آزمایش نیاز به ناشتایی ندارد.
مقدار طبیعی آن <U/mLه ۳۱ می باشد.
این تومور مارکر برای تشخیص و تعیین شدت بیماری و پاسخ به درمان در سرطان تخمدان کاربرد دارد. ۱۲۵-CA شاخص دقیقی برای تومورهای اپیتلیال غیر موسینی تخمدان می باشد و در بیش از ۸۰ درصد زنان مبتلا به سرطان تخمدان افزایش می یابد.
این آنتی ژن درسرطان لوزالمعده، کولون، ریه، صفاق و پستان و همچنین بیماری های سیروز، پانکراتیت، پریتونیت، اندومتریوز و بیماری های التهابی لگن افزایش پیدا می کند. به دلیل اختصاصیت کم این آزمایش، آزمایش غربالگری مناسبی برای جمعیت عمومی بدون علامت نمی باشد.
آلفافیتوپروتئین پروتئین اصلی است که در دوران جنینی توسط کیسه زرده و کبد جنین تولید می شود. اندازه گیری سطح سرمی آلفا فیتوپروتئین در مادران حامله بخشی از آزمایشهای غربالگری است و از آن می توان جهت تشخیص برخی بیماری ها و ناهنجاریهای جنین استفاده کرد.
آلفافیتوپروتئین بطور معمول در خون مردان سالم و زنان غیر باردار یافت نمی شود و یا میزان آن بسیار اندک است . اما در سرطان های کبد، سلول زایا، معده، کولون، ریه، پستان و لنفوم همچنین در سیروز کبد و هپاتیت سطح آن افزایش می یابد.
در ۹۰ درصد بیماران مبتلا به هپاتوما سطوح بالای AFP دیده می شود. این تومور مارکر همچنین برای بررسی پاسخ به درمان ضد نئوپلاسمی استفاده می گردد.این آزمایش نیاز به ناشتایی ندارد.
PSA پروتئینی است که به طور عمده توسط سلول ها در پروستات تولید می شود. بیشتر PSA به داخل مایع منی رها می شود، اما مقدار کمی ازآن نیز به درون جریان خون رها می گردد. PSA به دو شکل آزاد و کمپلکس (متصل به یک پروتئین) درخون وجود دارد. به طور معمول همه مردان مقدار کمی از PSA را در خون دارا می باشند.
افزایش مقدار PSA ممکن است نشانه وجود مشکلی در غده پروستات باشد، اما قطعا به معنی سرطان پروستات نیست. این آزمایش برای غربالگری تشخیص اولیه سرطان پروستات صورت می گیرد و در صورتی که با معاینه رکتال همراه شود حدود ۹۰ درصد موارد سرطان های بالینی قابل تشخیص خواهند بود.
افزایش چشمگیر سطح PSA با سرطان پروستات مرتبط می باشد.در بیش از ۸۰ درصد مردان مبتلا به سرطان پروستات سطح PSA بیشتر از ۴ نانوگرم در میلی لیتر است. اما همیشه سطح بالای ۴ نانوگرم در میلی لیتر با سرطان همراه نیست.
گنادوتروپین جفتی انسان در دوران حاملگی، توسط سلولهای سنسیشیوتروفوبلاست (Syncytiotrophoblast) جفت تولید می شود. این هورمون اولین بار حدود ۱۱ روز پس از لقاح در خون و بین ۱۲ تا ۱۴ روز پس از لقاح در ادرار قابل اندازه گیری است. به طور طبیعی مقدار HCG هر ۴۸ ساعت دوبرابر می شود . سطح این هورمون در هفته های ۸ تا۱۱ به حداکثر خود رسیده و سپس در ادامه حاملگی کاهش می یابد. HCGحدود دو هفته پس از زایمان طبیعی، در سرم ناپدید شده و قابل تشخیص نمی باشد.
هورمون HCG ساختار گلیکو پروتئینی دارد و از دو زنجیره آلفا و بتا تشکیل شده است. زنجیره آلفای هورمون HCG از نظر ساختمانی با هورمونهای LH ، FSH و TSH مشابه است، اما زنجیره بتای آن ساختار منحصر بفردی دارد، به همین دلیل اساس آزمایشهای سرولوژی تعیین حاملگی، جستجوی زنجیره بتای هورمون HCG در ادرار می باشد.
